O estilo de Vivès como debuxante e a tableta gráfica

"The West is the best..."

Ups! Sentímolo, pero quedou no peto algo na entrada anterior e necesitamos seguir dando a matraca. ¿Con que? Coa relación entre o debuxante (de cómics) e o instrumento de traballo que soe utilizar. Pensamos que o estilo non é só nin fundamentalmente por iso, pero que algo inflúe (ver a etimoloxía da palabra "estilo" axuda a entender qué pretendemos dicir aquí: pinchemos, pois).
   Consideramos, p. ex., que o estilo do debuxante Robert Crumb ten moito que ver coa plumilla que ten costume de utilizar (as plumillas, en realidade). Certo que nos comezos usaba o rapidógrafo, e que nun momento determinado probou co pincel, pero o seu é a plumilla. Non só porque toma como modelo os vellos cómics de DeBeck, Segar (o de Popeye nos bos tempos), Barks (do melloriño da factoría Disney, pouco coñecido e recoñecido aínda en España, pero chamado polo neno Robert Crumb e o seu irmán "o artista") ou o máis recente Basil Wolverton. Ben, todos  eles da época na que a plumilla mandaba, evidentemente (coa única competencia do pincel, máis difícil de gobernar, pero con grandes mestres por entonces como Caniff ou Eisner). Dito todo isto, consideramos que Crumb ten un estilo que tende ao tradicional: na vestimenta, na decoración e mobles da súa  casa, na música que escoita e toca, e tamén na súa maneira de debuxar (pese ás historias que inventa). Ese grosor do trazo, ese ir de trazo máis ben fino a outro de maior masa, é propio da pluumilla e non do rapidógrafo que parecía utilizar nos comezos, de liña igual e limpa en exceso para a expresión que pretendía. Os tramados tan seus tamén están vencellados a este instrumento que el ama. Aínda agora segue a "debuxar" (rotular) as letras das palabras dos seus cómics e ilustracións, e ás veces dos seus escritos ou prólogos. Eses trazos posúen a sús personalidade, e letra e debuxo quedan así xuntos e indiferenciables. Como nos vellos tempos dos banjos, os sombreiros de palla e ala plana, os discos de pizarra e os antiguos cómics. Crumb é un tradicional e un conservador  (segundo para qué , por suposto). Crumb é  as súas plumillas. O seu estilo está personificado nelas e na tinta china.
   ¿Que dicir agora do Hugo Pratt do final, dos últimos anos? Pois que ten un estilo moi propio indiferenciable non xa do pincel (que só utiliza para sombrear aquí ou alá, e non como nos comezos) nin da plumilla, que tamén abandoa, senón do rapidógrafo. Pratt nos últimos tempos traballaba moi deprisa (máis aínda que antes), e sobre cartulinas ou papeis rectangulares relativamente pequenos deseñados para el, e o rapidógrafo (un par deles de diferente grosor). Iso engade esa impresión de fluidez, elegancia, sutileza, rúbrica (sic), espontaneidade, etc. O que dicía Manara do seu estilo como debuxante nunha entrada pasada ten que ver con isto. Vexamos agora o estilo de Pratt dos comezos aquí, e agora o que chega despois, e finalmenter éste do que estamos a falar aquí, o do final: aquí. O seu estilo é o seu estilo (repetimos unha vez máis: non valorable desde a perspectiva do debuxo académico, "artístico", porque el non é un debuxante artístico, senón un grande debuxante "de cómics", de viñetas, de páxinas, de historias debuxadas), pero o rapidógrafo é xa indisociable dese estilo que chega ao seu zenit ao final, despois de moitos anos. Esa simplicidade non foi gañada nunha tómbola: débese a moitos anos arañando no papel. Pensamos que recurrir á rapidez e fluidez do rapidógrafo foi para el á vez unha liberación (comodidade, limpeza, trazo fino) e un descubrimento (atopou o seu instrumento). Outra cousa é que poidamos dicir o mesmo de tantos outros debuxantes de cómics que máis que usar o rapidógrafo abusan del, posiblemnte para ocultar certas deficiencias ou limitacións. En Pratt non hai tal: non pretende ocultar nada, senón "exhibir".
   E agora o noso protagonista: Cremos que Vivès mostra igualmente un certo estilo no seu medio, que é a tableta gráfica, o ordenador, Photoshop. Pode facer cousas en papel, certo, pero do mesmo xeito que Crumb vese a si mesmo na plumilla e a tinta china e o papel, e Pratt no rapidógrafo de trazo leve e sutil, Vivès vese na tableta, e aínda a coloración en tableta/ordenador parece ter máis consistencia que cando colorea en papel con ceras ou lápis de cor. Pode que o ordenador oculte ou faga desaparecer certas limitacións ou problemas que ten como coloreador, ou pode que el sinta intuitivamente que o ordenador é o instrumento que lle permite estar cómodo e natural cando debuxa, colorea ou rotula as letras dos diálogos dos seus cómics. Sexa como sexa, ese virtuosismo como debuxante, e esa tendencia sinalada na entrada anterior a non rematar de todo os debuxios, talvez por prisas (¿abúrrese acabando demasiado os debuxos, ou ten demasiadas ganas de "contar" e por iso non aguanta demasiado nunha viñeta?), talvez por evitar o debuxo relamido e kitch, casa ben con este instrumento que se extende entre debuxantes e pintores, ou o que antes dábase en chamar pintores, xa non sabe un...
   Por certo, os tres, Pratt, Crumb e Vivès, coinciden nalgo máis: os tres evitan os debuxos excesivamente acabados e "artísticos" cando debuxan cómics (outra cousa é cando están debuxando doutro modo, que poden). Crumb e Vivès coindicen ademais en debuxar a man os recadros das viñetas e rotular eles mesmos a man as letras dos diálogos. Pratt e Vivès coindicen na fluidez e espontaneidade do trazo, e na elegancia do mesmo (probablemnte Pratt acabaría tamén traballando co iPad por comodidade,se non estivera xa morto, para a nosa desgracia, claro).
   Acabamos: Vivés ten o seu propio blog, e cremos que con posibilidade de comunicarse con el por escrito (en francés, supoñemos, ou no idioma do Imperio). Aquí tedes o enlace, por se apetece: mete moitos debuxos e incluso cómics: pinchemo aquí.

Vivès como debuxante

  Queremos hoxe rematar con estas entradas dedicadas a Vivès falando do seu estilo como debuxante, da súa maneira de debuxar e de colorear. A verdade é que non sempre as súas obras están resoltas igualmente, tanto no debuxo, como na cor, por iso centrarémonos no album que nos ocupa.
   Neste album, "El gusto del cloro", as cores son frías e monótonas na piscina (negros, turquesas non moi vivos, marróns e morados non moi rechamantes, algún azul). No fisio as cores cambian algo, sen ser moi vivas (como si noutras obras de Vivès, onde os laranxas e vermellos son frecuentes, especialmente os álbumes pintados en papel): verdes, azuis, rosa, a pel escura do fisioterapeuta, que pode ser talvez norteafricano. Aí "arriba" son en calquera caso máis cálidos que na piscina-vestiario. Esa coloración, como vimos nunha entrada anterior en vídeo, é conseguida na tableta gráfica con algún programa como Photoshop ou similar, e iso fai que sexa deste modo peculiar, pois cando Vivès colorea con ceras ou pinturas o estilo cambia bastante, loxicamente, e a plasticidade é ben distinta. Este albunm non sería o que é se non fora pola tableta e este modo de coloración. Noutra obra, neste caso levada xunto con ouitro autor, "Por el Imperio", a coloración destaca pola súa calidade, con resultados distintos aos conseguido neste album que non ocupa, onde Vivès claramanete decide limitar a paleta. Alquén dirá que non podía facer outra cosa, pois está nunha piscina coas cores propias. Non estamos de acordo: nas piscinas de todas partes a xente leva bañadores, gorros, gafas, toallas ou chanclas de moitas cores, e non falemos de sillas ou nos vestiarios. Si hai certa limitación buscada, pensamos. Busa certa monotonía, que só rompe cando estamos no fisio ou saímos dos vestiarios e os personaxes están vestidos, fóra da auga, con conversacións rápidas e actitudes esquivas. Esa monotonía busca certo efecto, claro: forma parte da narración ou da atmósfera do non narrado dentro do narrado, ou envolvendo ao narrado, non sei.
   Se falamos do modo de debuxar, comecemos afirmando o obvio: Vivès é un debuxante virtuoso, e o seu dominio da anatomía humana é abraiante. Certo que utiliza fotos (estamos comvencidos vistos os escorzos, agradecimentos ao final, etc.), peto non copia "friamente" como outros (Manara, p. ex., que é un caso especialmente desesperante): sabe facelo, e os debuxos non quedan pois hieráticos, como posando, senón dinámicos. En parte iso é conseguido pola súa tendencia a debuxar rápido e de forma nada relamida: deixa frecuentemente os debuxos case esbozados, como sen terminar. Iso ten dobre cara: por un lado sitúase na cancha de autores como Hugo Pratt, Robert Crumb ou Chester Brown, pouco dados a facer cómics con debuxos demasiado perfectos e académicos. Xa falamos diso: un exceso de academicismo pensamos que non é bo para este medio (polo mesmo que Plácido Domingo non debría cantar tangos, ou a Filarmónica X non debería versionear aos Stranglers, poñamos por caso), e cando un debuxante virtuoso como Moebius cae niso o resultado polo regular é un cómic con debuxos moi académicos e perfectiños, si, pero "kitch" (hortera, en cristiano). Vivès con esta tendencia ao non acabamento, á rapidez, evita ese vicio que crea asombro non afeccionados inxenuos pero perxudica ao resultado final (expresividade, boa narración) e acabaría no debuxo "bonito" e relamido. Pero está a outra cara, porque Vivès ás veces pásase ata o punto de deixar certos debuxos soamente esbozados. Non falamos de debuxar á chica cos hombros demasiado grandes, ou un nariz demasiado respingón, senón de debuxar señores na p. 11 e na 58 de tal xeito que o lector dubide (polo menos dubide) sobre se é ou npn é o mesmo home (nós cremos que non é o mesmo home, por certo).
   Podemos engadir que é un autor dunha raza especial: dos que fan os recadros das viñetas a man, como Crumb, Chester Brown e tantos outros. Logo están os que sempre fan ese recadros con regra. Ben, ese detalle, como o detalle de seguir escribindo as letras (rotulación) el mesmo, como Crumb, e como vemos que fai Vivès no vídeo xa comentado, é un detalle agradable, sobre todo nun autor que traballa xa fundamentalemnte na tableta e o ordenador. Ese detalle "non mecanizador" enriquece o resultado e engorda esa expresividade non académica e antiperfeccionista que di moito ao seu favor.
   Pensamos bastante en qué autores poderían estar detrás del, a modo de influencias... Mais non coñecemos a Vivès o suficiente, e se hai algún mentor non somos aínda quen de atopar o seu nome. Buscamos nas entrevistas na rede con el, pero a verdade é que son bastante pobres, non sei se polo entrevistador ou por el mesmo, que tende á resposta breve. Que el diga sentirse moi influido polas Tartarugas Ninja ou "Star Wars", a verdade é que dan ganas de pensar que está de broma (por Deus). Si podemos sen embargo intentalo con dous nomes e ver se os demais están de acordo ou que: 1) Alex Varenne, o debuxante francés xa coñecido en España desde fai moitos anos, recorda en algunha medida a Vivès (ou mais ben ao contrario). ¿En que?: nas súas manchas negras non debuxos cando Vivès debuxa en branco, negro e gris ("Polina", p. ex.), pero tamén nos sombreados grises, e desde logo nese erotismo demasiado presente e explícito en ambos autores como para non ser visto (non no album escollido por nós, claro). Evitamos enlaces a posta: isto é un blog dun IES; 2) por outra parte, o pintor Hockney, do que xa falamos, ten unha forma de colorear certos debuxos con pinturas de cores que é algo parecido ao que fai Vivès cando colorea sobre papel (e non só nos debuxos de lápis: comparemos isto, con isto outro). Ademais, Hockney é xa un dos pintores que están utilizando con toda naturalidade a tableta gráfica ou iPad. Non afirmamos influencia algunha, pois non sabemos: só sinalamos a coincidencia, e que cada quen mire, a ver...
   Aquí tedes un enlace cun único debuxo de Varenne onde talvez non se aprecia o que queremos dicir, pero vaia... Aquí un con debuxos de Vivès sobre papel, con ceras, pensamos. Aquí un enlace  (e aquí outro máis) a un artigo de "El País" no que se fala de artistas metidos no mundo da tableta de marras, Hockney incluído. E aquí temos vídeo ou vídeos de Hockney pecando na tableta (iPad).
 
   Damos pois por rematado isto, en certa medida. Hora de pensar na próxima reunión. E despois hai que falar da derradeira, que non será sobre Schulz e Koestler como tíñamos pensado, senón sobre Robert Crumb e Andrés Trapiello, nada menos. Se a xente está pola labor, naturalmente...