lunes, 13 de febrero de 2012

Kafka e Clowes: Reunión III (13.2.12)

Estivemos hoxe reunidos seis persoas falando dos relatos de Clowes e Kafka.
De Kafka falamos tamén doutros relatos que consideramos parecidos ou cercanos a "Un artista da fame", como "A transformación/A metamorfose", ou "Primeiro sufrimento"/"Un artista do trapecio", ou "Unha mulleriña", etc. Falamos da presencia da xente nos contos kafkianos, desa dependencia da xente (o público, os lectores, os demais, os que recoñecen o valor da obra dun, etc.) e á vez ese desapego ou aínda medo ou fuxida da xente que parece afoga a personalidade dun, a liberdade, o espacio vital, qué sabe un... Falamos da relación de Kafka coa súa arte, a literatura, con el mesmo en definitiva, pois un é a súa arte, habilidade ou actividade na que máis un se sinte. ¿Chega sen embargo con iso, ou un necesita ao tempo o (re)coñecemento dos demais, do seu pai (recordemos a carta de Kafka ao seu proxenitor), da súa familia (lembremos "A transformación"), do público da feira ou do circo, da mulleriña e a xente, dos espectadores da arte do trapecio, dos lectores, dos outros escritores...? ¿Ten valor ou mérito esa actividade literaria ou Kafka facía o único que era capaz de facer porque non lle quedaba outra? ¿Desexaba Kafka deixar de ser un plumífero e transformarse nunha pantera con saúde, boa comedora, libre polos seus poros todos, chea de vida? ¿Desexaba Mal ser tamén outra pantera como talvez Theda, sen escrúpulos para debuxar caricaturas así sexan cruéis de quen sexa no restaurante que toque, ou no WC de quen sabes sinte por ti algo máis do que é normal, unha pantera con outro pé na arte "elevada", de culto, que pode abandoar a feira no momento que queira porque non depende dese público sórdido que só espera un retrato blando e pasar o rato?
Pode.
(Pode que non).
Falamos tamén do cómic de Clowes, e puxemos enriba da mesa un par de álbumes de Clowes que temos na nosa biblio e que case non foron tocados -nin na biblio nin hoxe: ¿queiman?-. C. dixo que lle parecía que ambas historias, a de Kafka e a de Clowes, eran bastante planas, que se veía claramente desde o principio de qué ían, e non como as anteriores doutras entregas. Despois aclarou que iso non significa que sexan máis simples que as outras, senón que teñen unha linelidade máis evidente, pero cheas, iso si, de recovecos e sombras, de ambigüidades, como se puido ver hoxe na reunión. C. tamén sinaluo as viñetas apaisadas, horizontais, as de coche, e falamos da derradeira viñeta, tamén horizontal, e cun Mal que talvez estea máis morto que vivo, que mira ao fiondo un espello que non sabemos se reflicte o seu corpo ou ben o noso, pois se nós vemos no espello a Mal, loxicamente el ten que ver ao lector... ¿Clowes era consciente deste xogo tan de Velázquez? E se era consciente, ¿debemos os lectores sentirnos aludidos e "metidos" na caricatura? E polo mesmo, ¿debemos os lectores sentirnos "metidos" na gaiola do artista da fame ao final, case morto e case sen fala, a piques de seren sustituído por un felino depredador que ben puidera chamarse Theda? Cr. dixo non entender o xogo desa chica, Theda, aínda que despois , falando dela, parecía Cr. telo máis claro do que pretendía... B. apuntou que Theda recordáballe a certa moza dunha película da que non puido chegar a recordar o seu título, cun xogo con outro home parecido ao de "Caricatutra"...
E así foron os minutos pasando e esta reunión terceira con eles, non sabemos onde...
[Volvendo xa para casa un deu en lembrar o conto visto e comentado por Kar, "Tres rosas amarillas", de Carver. Intentando facer unha relectura e unha análise do conto un pouco á altura do proposto por Kar, recordo que servidor creía ver no final dese relato carveriano -o seu derradeiro conto en vida, pois despois de morto quen sabe- unha dúbida sobre o valor da obra literaria do propio Carver, ou sexa, do escritor, ou sexa do artista (da pluma, da fame, da caricatura, do trapecio, de etc.): despois de todo, e co comezo do escrito de Nietzsche "Sobre verdade e mentira en sentido extramoral" na mente, ¿ten máis valor a obra do artista (Carver, Kafka, Clowes, ti, o outro) desenvolvida ao longo de toda a súa vida e co seu corpo xa criando malvas que... un gran de area da praia máis deixada da man de Deus? ¿Non é certo que un pouco máis arriba comentabamos que Kafka parecía facerse esa pregunta no conto do famento, e é polo tanto una repetición extraña que chama á porta do noso club, toc, toc, quen é, e pasa xa que fai frío...? Dá igual, pensei: K. nos salvará..., ¡e no idioma de Dante!]

6 comentarios:

  1. Como sempre teoría subxectiva... Eu creo ver duas dimensións, que por chamalas de algunha forma poderían ser externa e interna.

    A externa é a concepción que ten o artista da sua obra cara o futuro...esa concepción de deixar algo para ser recordado que late ondo na alma de cada persoa, pero maís na do artista, xa que por definición o artista quere dicir algo coas suas obras, un sentimento, unha sensación... o que sexa, pero sempre algo. Isto leva ó plantexamento de: ¿e se ninguén atende ó artista? Creo eu que se non existise ninguén que contemplase a obra do artista, el non se molestaría en facelo... sen embargo iso levame a segunda concepción.

    A concepción interna, sería a necesidade do artista de contar unha historia ou de expresar un sentimento mediante a arte, pero non de cara as persoas, senón unha necesidade para si mesmo. Algo que ten que sacar cara a fora porque sinon lle revetaría o peito. ¿Isto ocorre? Pois eu penso que si, e moi frecuentemente...

    O punto de converxencia é simple (ou eu penso que o é...) O valor da obra do artista depende da valoración que terceiras persoas fan dela. Se contemplamos unha obra, se o fai como "liberación espiritual da sua alma" (por chamalo de algunha maneira) porque non pode evitar facelo (como no caso do conto de Kafka... ¿ou si podía evitar facelo?) ou se o fai pensando en deixar algo do que sinte de cara o futuro, non nos importa. Impórtanos o resultado, e o que significa para nos.

    Un artista esta seguro de que a sua "obra" significa algo para él, pero é necesario que signifique algo para os demáis... e senón se consegue iso leva a frustración do artsita por que tal vez non soubo expresarse dunha forma correcta para saber chegar os demáis...

    A importancia dunha "obra" (estou falando sempre dende o concepto de obra, pero non sei moi ben porque...) é subectiva. Cada persoa pensará de ela o que queira, e dende logo para min a importancia dunha obra se non hai ninguen que a contemple é importante dende o punto de vista da creación do artista pero nula dende o punto de vista de reflexar un sentimento de cara o futuro.

    Tal vez lieime moito... o que quería dicir resumindo é que todo acto humano, e mais no caso dun artista, significa algo SEMPRE. E se fai que chegue a outras persoas significará moito máis... porque esa idea, sentimento ou historia vivirá nos demáis. Pero só significa que ten máis importancia cuantitativamente, pero non quere dicir iso que esa importancia sexa meirande dende unha concepción cualitativa... Todo isto levame a pensar que tal vez, por poñer un exemplo, se todos fosemos cabalos a obra dun artista non tería máis importancia que un gran de area nunha praia, pero somos seres humanos e como tales a obra dun artista, os actos das persoas nunca nos son indiferentes... e moito menos o son para as persoas que os fixeron.

    Para rematar, e en referencia a Dante, pareciame lóxico rematar cunha cita sua. Escollín finalmetne esta na que Dante e Virxilio atopanse no Purgatorio e xa queda pouco para que Virxilio desapareza e Dante quede ó cuidado de Beatriz...cando Dante dase conta de esta realidade(?) dille estas palabras ó seu Maestro: "No ha quedado en mi cuerpo una sola de gota de sangre que no tiemble; reconozco las señales de mi antigua llama".

    Ata pronto...

    ResponderEliminar
  2. Se que quedan uns contos con comentarios atrás("El hombre que ríe", "Dos chicos y una chica", "Tres rosas amarillas")...voltarei a eles cando teña un pouco de tempo, porque dan para moito é non son quen de sintetizar nun comentario todo o que teño que dicir sobre eles. Pouco a pouco.

    Destacar que en "El hombre que ríe": estou de acordo con que o pai xoga un papel fundamental, e que Salinger xoga (e notase moito) coas mascaras, o que non acabo de concebir é a relación real... eu sigo vendo indicios de aborto (tal vez a frase que me deu pe a pensalo sexa a de que estaba agobiada entre dous carritos, ainda que pode ser que simplemente estivera pensando en bebes elle agobiara ese pensamento...)

    En canto o final de "Dos chicos y una chica" eu interpretoó da seguinte maneira: el cree que ese color é o que ela quere (traducido: eu sei o que queres); e ela acepta pintar de ese color, contradecindo as ordes do seu pai (traducido: ela faille caso, e accede a sair con él). Polo tanto penso eu acaba con él.

    De "Tres rosas amarillas" é moi complexo, e iso faino moi interesante... pero ese relato non admite resumo ningún. Prometo que o abordarie noutra ocasión en profundidade...

    Ata outra.

    ResponderEliminar
  3. Quédome co primeiro comentario destes dous, pois o segundo é máis ben unha promesa que xa veremos se tes tempo para cumprila... (Non é un reproche nin moito menos: bastante fas).
    Do primeiro chámame moito a atención un par de detalles: que digas que un acto humano, e máis se é artístico, ten "sempre" un significado; e dous, esa referencia ao "futuro" no caso dunha obra artística.
    ¿Realmente todo acto humano ten un significado... "sempre", ou será que todo humano tende a buscar significados do que ten diante sempre ou case sempre? Se dis que iso é aínda máis verdade no caso dun artista e a súa obra, ¿significa iso que xa temos claro a priori qué é "arte", "artista" e "obra de arte"? Se iso fora así, ¿quen di qué é "arte" e qué non? ¿Un individuo privilexiado na súa soedade, ou a multitude, ou unha maioría dentro dunha colectividade que "sabe" diso? ¿Ou o mercado? Doutro modo, se Deus "morreu", como dicía o vello dinamiteiro, ¿non morreu con El "A Arte" e "O Artista iluminado" que toca cos seus dedos a pel do divino? ¿Quedaría entón todo en mans da "sociedade", o grupo escollido (elite), a xente da feira, o mercado...? ¿Kafka e Clowes son conscientes disto nestes relatos...? ¿Non...? ¿Si...?
    Por outro lado, o "futuro". Vale, non somos cabalos, pero somos humanos, e os humanos son "mortais". ¿Quere o artista pensar só no futuro ou tamén quere e necesita o seu recoñecemento "agora"? Polo demais, ¿que futuro? ¿Tivemos en conta ese comezo do texto "Sobre verdade e mentira en sentido extramoral", de Nietzsche, que está na rede? Se non hai Deus, morto xa, e desaparecido o propio artista (Chéjov, é dicir, Carver no conto que tanto che gusta, pero tamén o artista de fame, se queres), e dado que os humanos somos mortais e un día non haberá ningún humano para ver e valorar o Partenón, as pirámides exipcias ou as Meninas, entón, di, ¿quen ou que decidirá que un grano de area vale "menos" que unha columna dun templo grego da Grecia antigua...? ¿O planeta Venus, talvez, ou unha pedra lunar do tamaño dun can, ou unha extraña explosión nun astro que nin sequera está no sistema solar...? ¿Mh...?
    (Glups).
    D.F.

    ResponderEliminar
  4. A ver, agora que o vexo expresado así a verdade é que me quedo coa opinión de que cada persoa tende a buscar significados, pero se todos o facemos, e o facemos individualmente, ainda que inconscientemente ten que ter un significado ¿non? Ainda que non sexa para nos, senón para os demais... ou ainda que nos non cheguemos a comprender porque facemos determinados actos ou sinxelamente o esquezeramos.

    Os conceptos de "arte, artista, ..." creo que son moi subxectivos, e dependen pois de cada persoa. Non da sociedade. Dubido moito que se chegue a un concepto xeral de arte: como tamen dubido que unha elite poida decidir o que é, ou deixa de ser arte... Ninguén pode pretender, penso, impoñer esas ideas. ¿Isto supón o fin dos "conceptos absolutos", a imposibilidade de chegar a unhas ideas comúns a todo persoa? Tal vez... O que creo é que Kafka e Clowes intentan expresar é ese sufrimento de non poder expresar a os outros o que eles (os seus personaxes) consideran arte, ou incluso esa sensación de que eles consideran o que fan como obras e os que pasan o seu lado, non... Iso é fruto desa "morte de Deus", da morte do "absoluto", todo converteuse en relativo...

    Entendo eu que despois de ler o texto de Nietzsche, nada nin niguén vai valorar a obra dun artista. Polo tanto as obras poderían ser entendidas quizás como o desafogamento do artista, de si mesmo expresado nunha obra. E se ninguen valora subxectivamente a sua obra, o artista sentese frustrado, posto que querería dicir que non o valorar a el... A única razón de ser dunha obra (rectifico) xa non é que quede cara ó futuro gardando unha sabiduría (xa que non habendo nada absoluto, ¿que sabiduría podería garda?), senón a expresión dun artista de ser recoñecido polos demais...

    Sempre acabo liando as cousas... Agora venseme a cabeza (en relación ao de buscar significados) a frase clásica de Oliveira en "Rayuela": "Buscar era mi signo(...)"... Tal vez todos sexamos uns buscadores, buscado quen sabe o que... E agora sen explicación ninguna venme a cabeza Camus e o seu "Mito de Sisifo"... sintoó non saber relacionalo pero é como se non conseguise atopar palabras para expresalo, só é unha imaxe... o que si recordo dese libro é un capitulo final dedicado a Kafka(tal vez ven ó caso traelo aqui...) Se podo o releo e despois comento outra vez sobre isto.

    Volvinme a liar sintoo...

    Ata a proxima.

    ResponderEliminar
  5. Non creo que esteas "liado", a verdade... Vexo máis ben bos reflexos. Agora que o dis, o outro día ocorréuseme que ao mellor "O extranxeiro" de Camus teña algo que ver co relato de Clowes (e talvez co de Kafka), e tamén pensei en "Bartleby", de Melville, do cal falamos no antigo club dedicado a "Relatos norteamericanos", ao comezo del. Camus ten a súa cara filosófico-ensaística, de argumentos, teses e xuízos (el sempre negou que fora un pensador "existencialista", e ten razón: eu vexo a este filósofo máis ben como un nietzscheano, se alguén pode ser tal, e desde logo á súa maneira, claro); e despois ten esa outra cara literaria, con novelas, relatos, obras de teatro, cartas, diarios ou algo semellante, etc. Por ese outro lado non sempre se move con argumentos e teses, senón como escritor, como artista, con imaxes, caracteres, situacións, intuicións... É outra forma de falar. E aí cabe atopar "El extranjero" (mala tradución ao castelán por empobrecedora: no orixinal o termo significa tanto extranxeiro como extraño). Ao mellor nesa novela hai algo, como no conto de Melville, que ten que ver co que estamos a falar, e que está dito literariamente, artisticamente, simbolicamente... Esto de "simbolicamente", esto do "símbolo" é tratado por Camus por certo no libro que dis, e xa advirte que non debemos entendelo como quen circula cun dicionario na man.
    (Ah: no filme "Ültimo tango en París" a presencia de Camus non está soamente en forma de póster, pero supoño que isto xa é ir demasiado lonxe por hoxe...).
    Un saúdo. Non olvides a Rorty. E pensa, con el, se non será que morto Deus tamén morre o "relativismo": ¿que sentido tería falar de relativismo se non hai xa unha visión "absolutista"? O cal non quere dicir necesariamente que "todo vale"... ¿Ou si?).
    D.F.

    ResponderEliminar
  6. Volvendo aon espello da viñeta final de "Caricatura". Por suposto, como alguén xa pensara, supoño, ese espello está a representar sen ser debuxado ao propio... Clowes. Se Mal mira ao fondo e ti como lector ves a Mal no espello, é que Mal non se pode ver no espello, senón que está vendo a quen le (ou sexa, ti, eu), pero antes que a ninguén, a quen debuxa a historia. Ou sexa, a Clowes. Clowes pode estar na derradeira viñeta. O título "Caricatura" parece explotar e expandirse máis alá de Mal, de Theda e das páxinas do cómic, e chega a ti, a Clowes e a calquera lector...
    ¿Ou alucino xa?
    D.F.

    ResponderEliminar