"El gusto del cloro": o espacio II (o espacio que "pecha")

""Un símbolo se mueve siempre en lo general y, por precisa que sea su
traducción, un artista no puede restituirle sino el movimiento: no hay
traducción literal. (...) Un símbolo supera siempre a quien lo usa y le hace
decir en realidad más de lo que él tiene conciencia de expresar" (A. Camus)

Seguimos co espacio, agora desde outra perspectiva:
O escenario da historia é sempre o interior (non hai exteriores: rúas, nubes ou vento; só clínica, vestiario e piscina). Recurrir a este espacio, a piscina pública, non é orixinal de Vivès: xa a literatura francesa dos últimos tempos e anterior a este album bota man dese recurso (en Francia non abondan os ximnasios como aquí, pero si as piscinas), e incluso no film de Rohmer “El amigo de mi amiga” (1987) hai unha importante escena ou par delas na piscina, se ben hai logo moitos exteriores, aínda que o parecido segue: Rohmer trata nela a influencia do espacio”pechado” (acotado, máis ben) dunha urbanización do extrarradio na vida de cada día dos catro personaxes (encontros azarosos, relacións entre eles determinadas por ese espacio, etc.). Algo diso hai no cómic de Vivès. O argumento é bastante simple en apariencia (se olvidamos agora a doblez das historias "chejovianas"): chico coñece a chica na piscina; el intenta conseguir unha relación con ela, e ésta un día parece estar disposta. Todo queda no aire , pero finalmente non será senón frustración del xa que ela desaparece sen explicacións . Todo isto entre unha cuberta con ela de costas e el semisubmerso, e unha contracuberta onde os lentes (comprados por recomendación da chica) caen ao fondo da piscina: 1) atracción e esperanza, e 2) frustración final. Punto.
Agora ben, a historia comeza na clínica, e en tres viñetas (p. 4, II-II-IV) o rapaz é visto desde arriba (contrapicado). Logo sae ás escaleiras do edificio do fisio. A continuación, piscina, pero arriba. Despois baixa aos vestiarios. Logo, auga. Na auga tomará contacto con ela, pero vemos que el síntese mellor buceando que nadando (p. 69-70, 73, 87-89, 90-93 e páxs. finais do album), mentres que ela di o contrario (81), se ben logo nas 91-93 baixa e é o clímax da historia: ela, que non ten nome, como todos neste album, di esa misteriosa frase... debaixo da auga, buceando, e todas as esperanzas del dispáranse. O que el consegue baixo a auga, esas palabras indescifrables, fóra dela non, pois en 94-96 ela négase a falar, e xa non a verá máis: consegue atraela no submundo, pero fóra volve a irse... para sempre. Chega despois o plantón sistemático dela (catro mércores), que non volve nunca máis, cando prometera explicar o contido da frase. Nas páxinas finais el parece a piques de conseguir o seu propio reto: atravesar a piscina buceando, pero na súa imaxinación (isto é unha interpretación: xa volveremos sobre ela), el cre vela na superficie, mais non chega a alcanzala.

Se paramos aquí pódese dicir que en certo modo, e espacialmente, a historia é un descenso desde a clínica, pasando pola parte superior da piscina, ata a superficie da auga, e chegando finalmente ao fondo da piscina. Un descenso aos “infernos” (¿Odiseo, Orfeo e Eurídice, Heracles...?: non debemos subestimar o inconsciente de Vivès en particular nin o dos occidentais en xeral). No fondo da piscina el síntese ben, a gusto; móvese mellor que na superficie. Mais nesta está todo o mundo, incluída ela. Ela baixa uns segundos ao seu mundo subacuático e hai unha certa esperanza e unha promesa de explicación. Pero nunca chega, co cal o mundo subacuático tamén é o da soedade. De aí a frustración final e que bote ao fondo os lentes relacionados con ela. ¿Era ela ao final (118-124) só produto da súa imaxinación? Cremos que si: non volve a cabeza cando a saca ao final, e sería o lóxico se ela estivera realmente; non deixamos de ver á chica desde o seu punto de vista subacuatico nas páxinas finais, co cal Vivès parece suxerir que o rapaz mira e imaxina: non temos viñetas nas que ela sexa vista desde a superficie ou en contrapicado, desde outro punto de vista que non sexa o del. Ademais, a falta de aire no seu esforzo por bucear tanto tempo podía producir ese efecto, o de ver o que non é. A páxina final no fisio, que é un flash-back de cando tiña esperanzas e lentes, pode entenderse como unha forma de contrastar o frustrante final coas esperanzas perdidas: a contracuberta coa cuberta do album. Queda por explorar por que esa páxina en branco dobre (132-133) que polo menos na versión española non están numeradas, o que despista aínda máis, pero iso deixámolo para outra entrada...

Agora só rematar con outra imaxe: a derradeira viñeta. Aí témolo visto desde abaixo, xusto ao contrario que na p.4 do comezo, o que reforza a lectura como “descenso” desde a clínica, aínda que estea de novo nela. Nesta derradeira viñeta parece ser visto “desde o fondo”, non desde arriba. ¿O fondo de que? Talvez é el mesmo no borde da piscina da p. 132 mirándose a si mesmo desde abaixo, xa sen lentes... A camilla ten esa cor parecida a auga, un certo tono turquesa algo máis escuro que esas augas de piscina tan brillantes e claras do pintor David Hockney, pintor e debuxante que, vendo certos debuxos a cores sobre papel de Vivès, non sería de extrañar fora un dos seus favoritos... Mais..., mais esquecemos algo; algo importante: ¿lembramos a páxina 132? Ocupa unha viñeta a páxina completa, e el acaba de botar os lentes. Pois ben, agora ten os ollos completemante abertos, e mirando de frente (ao lector, parece). Pasamos dúas páxinas en branco (xa falaremos delas outro día) e estamos no flash-back co fisio... Nesa derradeira viñeta , nos tempos onde aínda tiña lentes, unhas lentes que non axudaban a ver xa que escurecían a visión máis que nada, ten os ollos completamente... pechados.

En calquera caso esta historia acaba como comeza, pechándose a maneira de círculo (fisio-fisio). Un peche sen embargo ambiguo (como toda a historia), xa que remata non no presente do borde da piscina, ou noutra visita ao fisio, senón no pasado (flash-back), e ese salto atrás produce certa inquietude no lector.